Matthäus Passion Historie

Al sinds 1948 voert het Philipskoor jaarlijks Bach’s Matthäus Passion uit. Deze traditie is in gang gezet door de dirigent van destijds: Otto Glastra-van Loon. In eerste instantie vonden de uitvoeringen alleen in Eindhoven plaats. Maar onder dirigent Hein Jordans sloeg het Philipskoor, begeleid door Het Brabants Orkest, haar vleugels uit en werd Bach’s werk uitgevoerd in diverse Brabantse plaatsen. Ook de edities in Zaltbommel en Venlo zijn jarenlang verzorgd door het Philipskoor.

Abonneer je op ons Youtube channel voor meer video’s van het philipskoor

In de beginjaren heerste de muzikale overtuiging dat het werk in een zeer langzaam tempo moest worden uitgevoerd. Om de totale uitvoeringsduur een beetje te beperken, werden sommige delen uit het stuk overgeslagen (coupures). Zie de video-carrousel met historische opnames op deze pagina. Gelukkig zijn de tijden veranderd; tegenwoordig zijn de uitvoeringen vlotter en daardoor levensechter. Dat maakt de muziek alleen maar indrukwekkender.

Alhoewel we het werk jaarlijks (en zelfs meerdere malen per jaar) uitvoeren, gaat het nooit vervelen. De muziek van Bach blijft boeien! Dat is eigenlijk wonderbaarlijk, als je er bij stil staat. Geen enkele andere componist heeft hetzelfde effect. Het is muziek van eeuwigheid.

1948

Zo begon het ooit.
Het is dit jaar 75 jaar geleden dat het Philipskoor is gestart met de Matthäus Passion traditie in Brabant. Al vóór de Tweede Wereldoorlog werd er enkele keren in Brabant een Matthäus uitgevoerd. Maar door de oorlog stopte dat initiatief. Bestuursleden van het Philipskoor zagen dat als een kans. Toen ze van de vooroorlogse partijen hoorden dat die het niet opnieuw wilden oppakken, benaderden ze hun toenmalige Rotterdamse dirigent Otto Glastra van Loon. Deze zag er brood in en na een vol jaar studie (zonder andere concerten) was het koor klaar voor de allereerste uitvoering op 18 maart 1948. De belangstelling was overweldigend. Zo groot, dat de Philips Schouwburg al heel snel op beide avonden uitverkocht was. Om toch nog aan de extra vraag te kunnen voldoen is besloten om een ‘lijnverbinding’ te maken met de gereformeerde kerk aan de Fazantlaan, waardoor het concert daar gelijktijdig als ‘stereofonische weergave’ beluisterd kon worden.

1951

En zo zagen de uitvoeringen in de eerste jaren eruit. Deze foto is van 1951. We werden begeleid door de Philips Orkest Vereniging, nu Philips Symfonie Orkest. Op de bok Otto Glastra van Loon, de toenmalige koordirigent.

Ook dit jaar kun je onze uitvoering weer beluisteren. Kom je ook? Tickets: www.philipskoor.nl/mp-tickets

1960

We gaan terug naar 1960. We zijn de trotse bezitter van een gesigneerd tekstboekje gesigneerd door dirigent en solisten van de Matthäus uitvoering dat jaar. We noemen dirigent Hein Jordans en de solisten Anton Eldering, Gerda Pons, Hein Jordans, John van Kesteren, Aafje Heynis, Leo Rommerts en Naän Pöld.

1965

We vragen het Marga, sopraan bij het Philipskoor sinds 1970: de Matthäus Passion staat bekend als een taai stuk; wat vind jij?
Voor de ongeoefende luisteraar is deze Passion vaak een lange zit, in die zin begrijp ik dat wel. De allereerste keer dat ik ging luisteren was ik een twintiger. Sommige stukken vond ik meteen mooi, maar bijvoorbeeld aan de aria “Geduld” leek maar geen einde te komen. Je had alsmaar het gevoel dat de da capo’s niet ophielden! Daar moest je wel erg veel geduld voor hebben! Maar nu hoor ik bij iedere uitvoering weer iets nieuws. Bijvoorbeeld de schitterende dwarsfluitbegeleiding bij de sopraan-aria: “Aus Liebe”. Of de mooie viool-solo bij de alt-aria “Erbarme dich”. De fagot en de hobo krijgen in heel veel gedeeltes een prachtige rol toebedeeld. Gaandeweg ga je steeds meer horen. En nu kan zelfs de aria “Geduld“ voor mij niet meer lang genoeg duren.
Luister naar deze opname van Geduld uit 1965 met tenor John van Kesteren.

1971

Terug in de tijd, in 75 jaar dat het Philipskoor de Matthäus uitvoert. Dit keer een opname uit 1971 van de prachtige aria Aus Liebe. De favoriete aria van één van onze leden, vanwege de prachtige begeleiding door dwarsfluit en hobo d’amore. #EllyAmeling, onlangs 90 jaar geworden, zingt het bijna teder en heel liefdevol. Hartverwarmend!
Ook dit jaar kun je onze uitvoering weer beluisteren. Kom je ook? Tickets: www.philipskoor.nl/mp-tickets

Markt vant Platent MP 2019 MP Best

1990 tot nu

Matthäus Passion & Mark van Platen

Mark van Platen is al sinds 1990 repetitor van het Philipskoor en speelt ook bijna ieder jaar mee als continuo-speler bij de uitvoering van de Matthäus. Hij zit dan met het kistorgel op een centrale plaats tussen koor en orkest. We interviewen hem over de ontwikkelingen in al die jaren Matthäus-historie en vragen wat dit stuk voor hem persoonlijk betekent. Wil je het interview lezen? www.philipskoor.nl/interview

2015

Terug naar een meer recente uitvoering in onze 75-jarige traditie van de Matthäus-uitvoering. In 2015 maakte L1-TV een docu over de Matthäus in Venlo. Ze brachten Philipskoor, Philharmonie Zuidnederland en het publiek mooi in beeld. Hierbij een korte impressie van die documentaire.

Tickets zijn hier te bestellen.

2017

We vragen het Marga, sopraan bij het Philipskoor sinds 1970: wat zijn jouw favoriete delen uit de Matthäus?
Bachs muziek is erg toegankelijk en ligt goed in het gehoor. Ook al vind je bij een eerste kennismaking niet alles meteen mooi, door de vele afwisseling in de delen blijft er genoeg over dat je wel aanspreekt. Ieder deel is anders van karakter, soms uitgevoerd door koor met orkest, dan weer met de evangelist die stukken van het lijdensverhaal vertelt of de solisten met mooie aria’s. Het koor speelt soms de rol van publiek, waarbij van alle kanten schreeuwen en kreten klinken. Bijvoorbeeld in ”Ja, nicht auf das Fest” en “Lass ihn kreuzigen”. Dat geeft dan de indruk van een schreeuwende volksmenigte. De aria’s zijn vaak beschouwend en gaan over liefde of berouw. Prachtig ontroerend. En dan de muzikale effecten, zoals in “Sind Blitze, sind Donner”, je hoort het donderen en tekeer gaan.
Bijgaand een opname vanuit het publiek van enkele van de spreekkoren (2017)

2019

We vragen het Marga, sopraan bij het Philipskoor sinds 1970: hoe bereidt het koor zich voor?
In januari starten de repetities, ieder jaar weer een heerlijk moment. Omdat we de noten al kennen, wordt alle repetitietijd aan de afwerking besteed. Dat is altijd heel boeiend en leerzaam: de dirigent laat ons bijvoorbeeld door elkaar staan, waardoor je wat nootjes betreft heel erg op jezelf aangewezen bent en precies kunt horen waar je nog wat huiswerk te doen hebt. Ook het kleuren van je stem naar die van je buurman of buurvrouw is heel erg leuk. Wanneer de dirigent het koor laat zingen zonder bijv. de sopraan- of de altpartij kun je goed horen hoe schitterend Bach alles getoonzet heeft. Al valt de melodielijn van de sopraanpartij weg, dan nog klinkt het heel compleet en prachtig. Vlak voor de uitvoeringen starten dan de piano- en orkestrepetities met de dirigent die het concert gaat leiden. Dat is vaak niet onze eigen koordirigent. Interpretaties zijn dan ineens anders dan je gewend was; daar word je in de loop der jaren wel flexibel in. Bij de generale valt alles op zijn plek en dan volgen er enkele uitvoeringen van dit prachtige werk, verspreid over diverse plaatsen in Brabant. Wanneer het laatste slotakkoord geklonken heeft, ben je voldaan over het meestal goede verloop van de uitvoeringen, maar tegelijk ook een beetje verdrietig omdat het een jaar zal duren voordat je weer met dit muzikale hoogtepunt kunt bezig zijn.
Luister naar een stukje uit het slotkoor, een opname gemaakt door één van de solisten tijdens de generale repetitie.

2022

Uit de Matthäus Passion: de aria Erbarme Dich. Steevast op nummer 1 in de Klassieke Top 400 en niet zonder reden. Wat is dit toch een prachtige aria! Dit is de uitvoering in 2022 door Tobias Segura Peralta, countertenor en Jan Busschers, viool. Rechts hoor je de volledige opname.

Tickets zijn hier te bestellen.

2023

In 75 jaar hebben we de Matthäus onder leiding van 25 verschillende dirigenten gezongen; dit jaar volgt de 26e: Iassen Raykov. De variatie in dirigenten is iets van de laatste 40 jaar. De eerste 35 jaar zongen we o.l.v. maar 4 verschillende dirigenten (waaronder 67 uitvoeringen gedurende 25 jaar met Hein Jordans). Dus de variatie in dirigenten zit ‘em met name in de laatste 40 jaar met in totaal 21 verschillende dirigenten, meest gastdirigenten van Het Brabants Orkest / Philharmonie Zuidnederland.
We werden in al die jaren door 7 verschillende orkesten begeleid: Philips Orkest Vereniging (nu Philips Symfonie Orkest), Limburgs Symfonie Orkest, Het Brabants Orkest, philharmonie zuidnederland, Nationaal Philharmonisch Orkest, Orchestre Philharmonique de Liège en Kamerorkest Alveare.
In totaal hebben we 188 keer de Matthäus uitgevoerd in die 75 jaar. Dit jaar komen daar weer 3 uitvoeringen bij. Drukste Matthäus-jaar was 2017; toen zongen we er 5 in acht dagen tijd.
Duizelt het? Ons ook wel eens als we er over nadenken. Uiteindelijk telt alleen de prachtige muziek, dus vergeet al die getallen maar weer snel.
Ook dit jaar kun je onze uitvoering weer beluisteren. Kom je ook? Tickets: www.philipskoor.nl/mp-tickets